အဂုေခတ္ ရခုိင္လူမ်ိဳးရို.သည္ ေခတ္ပညာ ေခတ္ရီစီးေၾကာင္း
တုိးတက္လာေစာ္နန္.အညီ အင္တာနက္(internet) ဂ်ီေတာ.(g-talk)
အသုးံမ်ားလာကတ္ပါေရ။ယင္းအတြက္နန္. က်ေနာ္တင္ျပလိုေစာ္ တစ္ခုဟိလာပါဗ်ာယ္ေယ။g-talk ကုိ သုးံေရအခါ အလုပ္မ်ားနိန္ေက busy ဆုိပနာျပထားကတ္ပါေရ။ busy သေကၤတ အမွတ္အသားအေရာင္က အနီေရာင္ပါ။ စကားေျပာလုိ.ရေရလက္ခံေရအခ်ိန္ခါ available ထားကတ္ပါေရ။ေဒ available သေကၤတ အမွတ္အသားကအစိမ္းေရာင္ ျဖစ္ပါေရ။
ယင္းနိန္ရာတိမွာ available /busy ဆိုေရစကားလုးံတိနန္. အစား တစ္ျခား ရခုိင္နန္. ဆုိင္ေရ စကားလုးံေသွ်တိ ရီးထားေကမေကာင္းပါလားလုိ. အတြိးတိ ၀င္လာပါေရ။ ဗမာမွာဆုိေက ဗမာစကားတိနန္.ဖဲြဖဲြ.ႏဲြႏဲြ. ရီးထားကတ္ေစာ္ကိုလည္း မကန္တိြ.ဖူးပါေရ။တစ္ျခား ရခုိင္တိအေကာင္.တိက ကာစတင္မတ္ေဆ.တိကိုလည္း ဖတ္ၾကည္.လုိက္ေက ဗမာစကားနန္.ေဂ်းရာအမ်ားအားျဖင္. တိြ.ရတတ္ပါေရ။ဗမာစကားကုိ ဗမာတစ္ခုတည္းပိုင္ေစာ္မဟုတ္ေတျမန္မာႏုိင္ငံက လူမ်ိဳးလုိလုိ ေျပာနိန္ကတ္ရပါေရ။ေက်ာင္းတိမွာသင္ၾကားခရေစာ္တိလည္း ဗမာစာပါ။ရခုိင္လူမ်ိဳး ရခုိင္သားအေကာင္.ျဖစ္ေတဂ်ီေတာ.(g-talk) အေကာင္.တိမွာလည္းသင္. ဗမာစာနန္.ရီးလုိ. ဗမာစာနန္.ရင္တြင္းခံစားခ်က္ေသွ်တိကို ေဖာ္ထုတ္နိန္ကတ္ဖုိ. ဆိုေက ရခုိင္စာအရီးအသားတိ ေပ်ာက္ဆုးံရကိန္း ဟိန္.နိန္ပါေရ ရခုိင္လူမ်ိဳးက ရခုိင္စာကိုရီးရဖုိ.ေစာ္ အဂၤလိပ္စာနန္. ျဖစ္စီ ရခုိင္နန္.ပတ္သတ္ေတ စာတစ္ေၾကာင္းေသွ်ရီးထားဖို.ေစာ္ကုိ ဇာျဖစ္လုိ. လက္တြန္.နိန္ကတ္ပါေလ မသိ။တရုတ္ကတရုတ္အေကာင္.မွာ တရုတ္ပုိင္ ရီးထားပါေရ။ဗမာကလည္းထုိနည္းလည္းေကာင္းပါ။အမ်ိဳးကိုခ်စ္ပါေရ ေျပာနိန္ကတ္ေတ ရခုိင္လူမ်ိဳးတိ ေဒခ်င္.တိေစာ္အေသးအဖဲြ.ကိစၥေသွ်တိပါရာလုိ.မထင္ျမင္ကတ္စီပါ။ကေကာင္းအရီးၾကီးပါေရ။စာေၾကာင္းေသွ် တစ္ေၾကာင္းေလာက္ကုိ ရခုိင္ပုိင္ျဖစ္စီ အဂၤလိပ္ပုိင္ျဖစ္စီ free arakan(သုိ.မဟုတ္) rakhine israkhine.rakhine never mix blood with other races. ရခုိင္ေစာ္ရခုိင္ရာျဖစ္ေတ ရခုိင္ေရ ဇာလူမ်ိဳးနန္.မွ သြီးမေရာ ဆုိေရ ေဒပိုင္ေဆာင္ပုဒ္ေသွ်တိိကုိ ရီးထားသင္.ပါေရ။ေဒခ်င္.သည္လည္း ရခုိင္အမ်ိဳးသားရီးအတြက္ အေထာက္အကူတစ္ခု ျဖစ္စီပါေရ။စိတ္ဓာတ္စစ္ဆင္ရီးတစ္ရပ္ဆုိေကလည္း မွားမယ္မထင္ပါ။စည္းရုးံလွုံ.ေဆာ္မွုတစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါေရ။
အခုေခတ္ လူေငေသွ်တိ အမ်ားအားျဖင္.ဗမာစာနန္.မိမိခံစားခ်က္ကုိ ေဖာ္ထုတ္ထားကတ္ေစာ္တိ ရီးထားကတ္ေစာ္တိ ျမင္ပါေရ။ဥပမာ-ၾကယ္ေလးေရ…. မင္းကိုလြမ္းတဲ့ အလြမ္းေတြနဲ့ ၿပည့္ေနလို့ၿပံဳးလိုက္ဖို့ေတာင္ ေမ့ေနတဲ့ ငါရင္ထဲမွာ အေပ်ာ္ဆိုတာ ရွားပါးပစၥည္းပါေဒပုိင္စာသားမ်ိဳးတိကို မကန္တြိ.ရတတ္ပါေရ။တုိက္ဆုိင္လားေကေလ.နားလည္ပီးကတ္ပါ။ရခုိင္တိကို အမ်ိဳးကို ခ်စ္တတ္ေအာင္ ကုိယ္စာပီ သမုိင္းကုိ တန္ဖုိးထားတတ္ေအာင္ တင္ျပနိန္ျခင္း အၾကံဥာဏ္ပီးနိန္ျခင္းရာ ျဖစ္ပါေရ။ေနာက္ရခုိင္သားတစ္ဦးအေကာင္.က ကာစတင္မတ္ေဆ.မွာ ရီးထားေရ စာသားပါ။ရခုိင္သားကရခုိင္သားကုိ...ရခုိင္စကားေျပာျခင္းနန့္ဂုဏ္ယူပါ။ေဒပုိင္ စာမ်ိဳးတိေစာ္ ဇာေလာက္တန္ဖိုး ဟိန္.လုိက္ေလဆိုေစာ္ကုိၾကည္.ပါ။
အလုပ္ရွုပ္နိန္ေက အနီေရာင္ အကြက္ေသွ်ကို ျပထားပါေရ အလုပ္အားလုိ. စကားေျပာလုိ.ရေက အစိမ္းေရာင္အကြက္ေခ်ကုိ ျပထားပါေရ ကာစတင္မတ္ေဆ.စာကိုေတာ.ရခုိင္လီသံ ရကၡ၀႑ အကၡရာအတုိင္း ရီးသားထားပါေရ။ေဒပိုင္စိတ္ထားမ်ိဳးနန္.ေဒပိုင္ အသိစိတ္ေသွ်တိ ရခုိင္လူမ်ိဳးတုိင္းမွာ ဟိသင္.ပါေရ။စိတ္မဟိေကကုိယ္မပါႏုိင္ပါ။စိတ္ဓာတ္ဟိလာမွ အမ်ိဳးသားစိတ္ ျပင္းထန္လာမွစည္းရုးံမွုဆုိေစာ္ ရလာပါဖုိ.။စည္းရုးံမွူု မဟိပဲနန္. စည္းလုးံမွူဆုိေစာ္ မရလာႏုိင္ပါ။မိမိဘာသာ စာပီ စကားကုိ တန္ဖုိးထားတတ္လာမွ မ်ိဳးခ်စ္တတ္လာပါဖုိ. မ်ိဳးကုိ တန္ဖုိးထားရေကာင္းမွန္း သိလာပါဖုိ. မဟုတ္ပါလား။ေသနတ္ကုိင္ တုိက္ပဲြ၀င္မွ မ်ိဳးခ်စ္ျခင္း ေတာ္လွန္ျခင္းမဟုတ္ပါ။သီနတ္ကုိင္ ေတာ္လွန္နိန္ကတ္ေတ ရခုိင္မ်ိဳးခ်စ္တိကိုလည္း ဂါ၀ရ ျပဳပါယင္.။ရခုိင္လူမ်ိဳးတစ္ေယာက္ကုိ ရခုိင္တစ္ေယာက္က အသိပညာတိ ပုိ.ခ်ပီးနိန္ျခင္း အမ်ိဳးသားရီးေဆာင္းပါးတိရီးျခင္း အမ်ိဳးသားရီး ေတးသျခင္းတိ ဆုိျခင္း ရခုိင္သားကရခုိင္သမကို ယူျခင္း ရခုိင္စကားေျပာျခင္း ရီးျခင္းတိေစာ္လည္း မ်ိဳးခ်စ္ျခင္း တစ္ပါးပါဗ်ာယ္။ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံ(သုိ.မဟုတ္)ျပည္တစ္ခုခုမွာလက္နက္ကုိင္တပ္ဖဲြ.ဟိသင္.ေရပုိင္ အမ်ိဳးသားရီး၀ါဒတိကုိ ျပန္.ပြားေအာင္ပုိ.ခ်ပီးျခင္း သြတ္သြင္းျခင္းေစာ္လည္း မရွိမျဖစ္ပါ။ေက်ာင္းဆရာကတပည္.တိကုိ စာသင္ျပလုိ. အသိပညာတိ ရလား တတ္လားေရပုိင္ အမ်ိဳးသားရီးတရား သမုိင္းတိကုိလည္း ေလ.လာသူတိနန္. သမုိင္းပညာရွင္တိကရာ သင္ျပပီးနိန္ပါဖုိ.။သူနိန္ရာနန္. သူလုိအပ္ေစာ္ပါဗ်ယ္.လက္နက္ကုိင္အဖဲြ.တိကုိ ေငြေၾကး ရိကၡတိေထာက္ပံ.ႏုိင္ဖုိ. ရံပုံေငြ အဖဲြ.အေစးတိ လုိအပ္ေတပိုင္ စည္းရုးံရီးဆုိေစာ္လည္း လုိအပ္ပါေရ။လက္နက္ကုိင္အဖဲြ.ကုိ ေရာက္ေအာင္မ်ိဳးစိတ္ခ်စ္တိ ရွင္သန္ေအာင္ ေပါက္ဖြားစီေစာ္တိကလည္း သမုိင္းေၾကာင္းပါ။သမုိင္းကို မသိေက ပထြီးကို အဖထင္ပါေရ။ဘုရင္.ေနာင္/အေနာ္ရထာ/အေလာင္းရထားရုိ.သည္ပင္ ရခုိင္သူူရဲေကာင္း ဘုရင္တိလုိ. ထင္မွတ္လားကတ္ပါဖုိ.။ဗမာေစာ္ ရခုိင္နန္. တစ္သြီးတည္းသား တစ္လူမ်ိဳးတည္းလုိ. ထင္မွတ္လားကတ္ပါဖုိ.။
သမုိင္းကုိ မသိေက အအ(ပေပါ)မ်က္ကန္းနန္. တူပါေရ။ယင္းအတြက္နန္.(patriotism) မ်ိဳးခ်စ္စိ္တ္တိျပင္းထန္ေအာင္ လမ္းျပေခၚေဆာင္ ပီးနိန္ေစာ္တိက(history)သမုိင္းပါ။ယင္းအတြက္နန္. ရခုိင္တစ္မ်ိဳးသားလုးံ (rakhineseliterature)ရခုိင္စာပီနန္. ရခုိင္သမုိင္းကုိ တန္ဖိုးထားလုိ. ရခုိင္စာကုိ ရီးသားျခင္းျဖင္. မ်ိဳးခ်စ္စိတ္အမွန္နန္. တစ္ဦးကုိ တစ္ဦးမေကာင္းျမင္စိတ္ ကင္း၀ီးပနာ လုိရာပန္းတုိင္ကုိ ေရာက္ႏုိင္ကတ္ပါစီလုိ.ဆုမြန္ေကာင္းေတာင္းယင္း(ရြီေျမာက္ဥဴး-ခုိင္ေက်ာ္ဆန္း)
တုိးတက္လာေစာ္နန္.အညီ အင္တာနက္(internet) ဂ်ီေတာ.(g-talk)
အသုးံမ်ားလာကတ္ပါေရ။ယင္းအတြက္နန္. က်ေနာ္တင္ျပလိုေစာ္ တစ္ခုဟိလာပါဗ်ာယ္ေယ။g-talk ကုိ သုးံေရအခါ အလုပ္မ်ားနိန္ေက busy ဆုိပနာျပထားကတ္ပါေရ။ busy သေကၤတ အမွတ္အသားအေရာင္က အနီေရာင္ပါ။ စကားေျပာလုိ.ရေရလက္ခံေရအခ်ိန္ခါ available ထားကတ္ပါေရ။ေဒ available သေကၤတ အမွတ္အသားကအစိမ္းေရာင္ ျဖစ္ပါေရ။
ယင္းနိန္ရာတိမွာ available /busy ဆိုေရစကားလုးံတိနန္. အစား တစ္ျခား ရခုိင္နန္. ဆုိင္ေရ စကားလုးံေသွ်တိ ရီးထားေကမေကာင္းပါလားလုိ. အတြိးတိ ၀င္လာပါေရ။ ဗမာမွာဆုိေက ဗမာစကားတိနန္.ဖဲြဖဲြ.ႏဲြႏဲြ. ရီးထားကတ္ေစာ္ကိုလည္း မကန္တိြ.ဖူးပါေရ။တစ္ျခား ရခုိင္တိအေကာင္.တိက ကာစတင္မတ္ေဆ.တိကိုလည္း ဖတ္ၾကည္.လုိက္ေက ဗမာစကားနန္.ေဂ်းရာအမ်ားအားျဖင္. တိြ.ရတတ္ပါေရ။ဗမာစကားကုိ ဗမာတစ္ခုတည္းပိုင္ေစာ္မဟုတ္ေတျမန္မာႏုိင္ငံက လူမ်ိဳးလုိလုိ ေျပာနိန္ကတ္ရပါေရ။ေက်ာင္းတိမွာသင္ၾကားခရေစာ္တိလည္း ဗမာစာပါ။ရခုိင္လူမ်ိဳး ရခုိင္သားအေကာင္.ျဖစ္ေတဂ်ီေတာ.(g-talk) အေကာင္.တိမွာလည္းသင္. ဗမာစာနန္.ရီးလုိ. ဗမာစာနန္.ရင္တြင္းခံစားခ်က္ေသွ်တိကို ေဖာ္ထုတ္နိန္ကတ္ဖုိ. ဆိုေက ရခုိင္စာအရီးအသားတိ ေပ်ာက္ဆုးံရကိန္း ဟိန္.နိန္ပါေရ ရခုိင္လူမ်ိဳးက ရခုိင္စာကိုရီးရဖုိ.ေစာ္ အဂၤလိပ္စာနန္. ျဖစ္စီ ရခုိင္နန္.ပတ္သတ္ေတ စာတစ္ေၾကာင္းေသွ်ရီးထားဖို.ေစာ္ကုိ ဇာျဖစ္လုိ. လက္တြန္.နိန္ကတ္ပါေလ မသိ။တရုတ္ကတရုတ္အေကာင္.မွာ တရုတ္ပုိင္ ရီးထားပါေရ။ဗမာကလည္းထုိနည္းလည္းေကာင္းပါ။အမ်ိဳးကိုခ်စ္ပါေရ ေျပာနိန္ကတ္ေတ ရခုိင္လူမ်ိဳးတိ ေဒခ်င္.တိေစာ္အေသးအဖဲြ.ကိစၥေသွ်တိပါရာလုိ.မထင္ျမင္ကတ္စီပါ။ကေကာင္းအရီးၾကီးပါေရ။စာေၾကာင္းေသွ် တစ္ေၾကာင္းေလာက္ကုိ ရခုိင္ပုိင္ျဖစ္စီ အဂၤလိပ္ပုိင္ျဖစ္စီ free arakan(သုိ.မဟုတ္) rakhine israkhine.rakhine never mix blood with other races. ရခုိင္ေစာ္ရခုိင္ရာျဖစ္ေတ ရခုိင္ေရ ဇာလူမ်ိဳးနန္.မွ သြီးမေရာ ဆုိေရ ေဒပိုင္ေဆာင္ပုဒ္ေသွ်တိိကုိ ရီးထားသင္.ပါေရ။ေဒခ်င္.သည္လည္း ရခုိင္အမ်ိဳးသားရီးအတြက္ အေထာက္အကူတစ္ခု ျဖစ္စီပါေရ။စိတ္ဓာတ္စစ္ဆင္ရီးတစ္ရပ္ဆုိေကလည္း မွားမယ္မထင္ပါ။စည္းရုးံလွုံ.ေဆာ္မွုတစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါေရ။
အခုေခတ္ လူေငေသွ်တိ အမ်ားအားျဖင္.ဗမာစာနန္.မိမိခံစားခ်က္ကုိ ေဖာ္ထုတ္ထားကတ္ေစာ္တိ ရီးထားကတ္ေစာ္တိ ျမင္ပါေရ။ဥပမာ-ၾကယ္ေလးေရ…. မင္းကိုလြမ္းတဲ့ အလြမ္းေတြနဲ့ ၿပည့္ေနလို့ၿပံဳးလိုက္ဖို့ေတာင္ ေမ့ေနတဲ့ ငါရင္ထဲမွာ အေပ်ာ္ဆိုတာ ရွားပါးပစၥည္းပါေဒပုိင္စာသားမ်ိဳးတိကို မကန္တြိ.ရတတ္ပါေရ။တုိက္ဆုိင္လားေကေလ.နားလည္ပီးကတ္ပါ။ရခုိင္တိကို အမ်ိဳးကို ခ်စ္တတ္ေအာင္ ကုိယ္စာပီ သမုိင္းကုိ တန္ဖုိးထားတတ္ေအာင္ တင္ျပနိန္ျခင္း အၾကံဥာဏ္ပီးနိန္ျခင္းရာ ျဖစ္ပါေရ။ေနာက္ရခုိင္သားတစ္ဦးအေကာင္.က ကာစတင္မတ္ေဆ.မွာ ရီးထားေရ စာသားပါ။ရခုိင္သားကရခုိင္သားကုိ...ရခုိင္စကားေျပာျခင္းနန့္ဂုဏ္ယူပါ။ေဒပုိင္ စာမ်ိဳးတိေစာ္ ဇာေလာက္တန္ဖိုး ဟိန္.လုိက္ေလဆိုေစာ္ကုိၾကည္.ပါ။
အလုပ္ရွုပ္နိန္ေက အနီေရာင္ အကြက္ေသွ်ကို ျပထားပါေရ အလုပ္အားလုိ. စကားေျပာလုိ.ရေက အစိမ္းေရာင္အကြက္ေခ်ကုိ ျပထားပါေရ ကာစတင္မတ္ေဆ.စာကိုေတာ.ရခုိင္လီသံ ရကၡ၀႑ အကၡရာအတုိင္း ရီးသားထားပါေရ။ေဒပိုင္စိတ္ထားမ်ိဳးနန္.ေဒပိုင္ အသိစိတ္ေသွ်တိ ရခုိင္လူမ်ိဳးတုိင္းမွာ ဟိသင္.ပါေရ။စိတ္မဟိေကကုိယ္မပါႏုိင္ပါ။စိတ္ဓာတ္ဟိလာမွ အမ်ိဳးသားစိတ္ ျပင္းထန္လာမွစည္းရုးံမွုဆုိေစာ္ ရလာပါဖုိ.။စည္းရုးံမွူု မဟိပဲနန္. စည္းလုးံမွူဆုိေစာ္ မရလာႏုိင္ပါ။မိမိဘာသာ စာပီ စကားကုိ တန္ဖုိးထားတတ္လာမွ မ်ိဳးခ်စ္တတ္လာပါဖုိ. မ်ိဳးကုိ တန္ဖုိးထားရေကာင္းမွန္း သိလာပါဖုိ. မဟုတ္ပါလား။ေသနတ္ကုိင္ တုိက္ပဲြ၀င္မွ မ်ိဳးခ်စ္ျခင္း ေတာ္လွန္ျခင္းမဟုတ္ပါ။သီနတ္ကုိင္ ေတာ္လွန္နိန္ကတ္ေတ ရခုိင္မ်ိဳးခ်စ္တိကိုလည္း ဂါ၀ရ ျပဳပါယင္.။ရခုိင္လူမ်ိဳးတစ္ေယာက္ကုိ ရခုိင္တစ္ေယာက္က အသိပညာတိ ပုိ.ခ်ပီးနိန္ျခင္း အမ်ိဳးသားရီးေဆာင္းပါးတိရီးျခင္း အမ်ိဳးသားရီး ေတးသျခင္းတိ ဆုိျခင္း ရခုိင္သားကရခုိင္သမကို ယူျခင္း ရခုိင္စကားေျပာျခင္း ရီးျခင္းတိေစာ္လည္း မ်ိဳးခ်စ္ျခင္း တစ္ပါးပါဗ်ာယ္။ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံ(သုိ.မဟုတ္)ျပည္တစ္ခုခုမွာလက္နက္ကုိင္တပ္ဖဲြ.ဟိသင္.ေရပုိင္ အမ်ိဳးသားရီး၀ါဒတိကုိ ျပန္.ပြားေအာင္ပုိ.ခ်ပီးျခင္း သြတ္သြင္းျခင္းေစာ္လည္း မရွိမျဖစ္ပါ။ေက်ာင္းဆရာကတပည္.တိကုိ စာသင္ျပလုိ. အသိပညာတိ ရလား တတ္လားေရပုိင္ အမ်ိဳးသားရီးတရား သမုိင္းတိကုိလည္း ေလ.လာသူတိနန္. သမုိင္းပညာရွင္တိကရာ သင္ျပပီးနိန္ပါဖုိ.။သူနိန္ရာနန္. သူလုိအပ္ေစာ္ပါဗ်ယ္.လက္နက္ကုိင္အဖဲြ.တိကုိ ေငြေၾကး ရိကၡတိေထာက္ပံ.ႏုိင္ဖုိ. ရံပုံေငြ အဖဲြ.အေစးတိ လုိအပ္ေတပိုင္ စည္းရုးံရီးဆုိေစာ္လည္း လုိအပ္ပါေရ။လက္နက္ကုိင္အဖဲြ.ကုိ ေရာက္ေအာင္မ်ိဳးစိတ္ခ်စ္တိ ရွင္သန္ေအာင္ ေပါက္ဖြားစီေစာ္တိကလည္း သမုိင္းေၾကာင္းပါ။သမုိင္းကို မသိေက ပထြီးကို အဖထင္ပါေရ။ဘုရင္.ေနာင္/အေနာ္ရထာ/အေလာင္းရထားရုိ.သည္ပင္ ရခုိင္သူူရဲေကာင္း ဘုရင္တိလုိ. ထင္မွတ္လားကတ္ပါဖုိ.။ဗမာေစာ္ ရခုိင္နန္. တစ္သြီးတည္းသား တစ္လူမ်ိဳးတည္းလုိ. ထင္မွတ္လားကတ္ပါဖုိ.။
သမုိင္းကုိ မသိေက အအ(ပေပါ)မ်က္ကန္းနန္. တူပါေရ။ယင္းအတြက္နန္.(patriotism) မ်ိဳးခ်စ္စိ္တ္တိျပင္းထန္ေအာင္ လမ္းျပေခၚေဆာင္ ပီးနိန္ေစာ္တိက(history)သမုိင္းပါ။ယင္းအတြက္နန္. ရခုိင္တစ္မ်ိဳးသားလုးံ (rakhineseliterature)ရခုိင္စာပီနန္. ရခုိင္သမုိင္းကုိ တန္ဖိုးထားလုိ. ရခုိင္စာကုိ ရီးသားျခင္းျဖင္. မ်ိဳးခ်စ္စိတ္အမွန္နန္. တစ္ဦးကုိ တစ္ဦးမေကာင္းျမင္စိတ္ ကင္း၀ီးပနာ လုိရာပန္းတုိင္ကုိ ေရာက္ႏုိင္ကတ္ပါစီလုိ.ဆုမြန္ေကာင္းေတာင္းယင္း(ရြီေျမာက္ဥဴး-ခုိင္ေက်ာ္ဆန္း)
