လြန္ခေရ သုး ေလးရက္ေလာက္က ရခုိင္ျပည္ စစ္ေတြျမိဳ.တြင္ ၂၁ရာစု ပင္လုံညီလာခံ ပုိစတာတိ တစ္ျမဳိ.လုးံအႏွ.ံကပ္ထားကတ္ေတလုိ. ၾကားသိရပါေရ။ယင္းကပ္ထားခေရလူတိကိုလည္း ရဲက အပူတျပင္းလုိက္လံ ၾဟာေဖြ နိန္ေၾကာင္း သိရပါေရ။က်ေနာ္ ေျပာခ်င္ေစာ္စကားက ကုိယ္ထမင္းကုိယ္စားပနာ ပထြီးႏြားကုိ ေက်ာင္းနိန္ကတ္ေတ ပုိစတာကပ္ လူတစ္စုကုိ တင္ျပ ေျပာဆုိလုိျခင္းျဖစ္ပါေရ။၁၉၄၈ ဇန္န၀ါရီလ ၄ရက္ ဗမာလြတ္လပ္ရီးကိုမရသိမ္.ေရ ေနာက္ပိုင္း အဂၤလိပ္ကို ေတာ္လွန္ခကတ္ေတအခ်ိန္မွာလည္း ဗမာနန္. လက္တဲြလုိ. အတူတကြ ေတာ္လွန္ခကတ္ပါေရ။
ဂ်ပန္ေခတ္မွာလည္း ယင္းအတုိင္းပါဗ်ာယ္။ေခတ္အဆက္ဆက္ ရခုိင္သမုိင္းကို ၾကည္.လုိက္ပါ။ရခုိင္လူမ်ိဳးတိကုိ ဇာဗမာက ေကာင္းေအာင္ လုပ္ပီးခဖူးပါေလး။ဗမာလူမ်ိဳးတိ ရခိုိင္ႏုိင္ငံေတာ္ကို သိမ္းပုိက္အုပ္ခ်ဳပ္ခေရ အခါမွာလည္း ရခုိင္လူမ်ိဳး အသက္ေပါင္းမ်ားေစာ္ကို သတ္ျဖတ္ပနာ က်ီးစာ ဌက္စာေကြ်းခေစာ္တိကိုလည္း သမုိင္းစာမ်က္ႏွာမ်ားအရ သိခြင္.ရခပါေရ။
ဗမာအုပ္ခ်ဳပ္ျပီးလုိ. ရခုိင္ျပည္ကို အဂၤလိပ္သိမ္းပိုက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေတ အခါမွာလည္း ရခုိင္လူမ်ိဳးတိ ကုိယ္ျပည္ကုိယ္ျမီကို လုိခ်င္ကတ္လို. ေတာ္လွန္ခကတ္ပါေရ။ေဒပုိင္ေတာ္လွန္ခေရ အခ်ိန္မွာလည္း မဟာရန္သူျဖစ္ေတ ဗမာကို မိတ္ဖဲြ.လုိ. ကိုယ္ျပည္ကို လုိခ်င္ပုိင္ဆုိင္ခ်င္ေရ စိတ္တစ္ခုေသွ်နန္. အဂၤလိပ္ကို ေတာ္လွန္ခကတ္ပါေရ။ေဒပိုင္ ေတာ္လွန္ရီးေခတ္ကာလ အတြင္းမွာလည္း ရခုိင္လူမ်ဳိးတိ ဖဲြစည္းထားေရ အဖဲြအစည္းတိ ရခုိင္ကုိ ကုိယ္စားျပဳပနာ လွုပ္ရွားနိန္ကတ္ေတ ရခုိင္ေတာ္လွန္ရီးသမားတိ ရခုိင္ပညာတတ္တိ ဗမာနန္.ပူးေပါင္းခလုိ. ဗမာလက္ေအာက္ကုိ ေရာက္လားခပါေရ။ရခုိင္ကုိယ္စားျပဳ အဖဲြအစည္းတိ ဗမာလက္ေအာက္ကုိ ေရာက္လားေစာ္ ဗမာစာသည္ ဒုိ.စာ ဗမာစကားသည္ ဒုိ.စကား ျဖစ္လားေစာ္တိ ယင္းေခတ္က ဒဂါၤးတိကုိ ၾကည့္ပါ။
ဗမာ.ႏုိင္ငံေတာ္ဘဏ္စာတန္းနန္. ထုတ္ထားေရ ဒဂါၤးတိ။ဗမာလူမ်ိဳးတစ္ခုတည္းကုိရာ ကိုယ္စားျပဳေရ ေဆာင္ပုဒ္တိ မကန္ပါ။ေမာင္ေအာင္ဆန္း အရုပ္နန္. ထုတ္ထားေရ ဒဂါၤးတိကရာ လြမ္းမုိးထားပါေရ။ရခုုိင္ေခါင္းေဆာင္ ဇာႏွစ္ေယာက္မ်က္ႏွာနန္. ပါဖူးပါေရေလး။ျမန္မာျပည္မွာ ပထမဆုးံ ႏုိင္ငံရီး အသိစိတ္ကို မ်ိဳးစိ ခ်ပီးထားခေရရခုိင္ဆရာေတာ္အရုပ္နန္. ဒဂါၤးတစ္ျပားျမင္ဖူးကတ္ပါလား။ယင္းခ်င္.ကို ထားလုိက္ပါအုးံသိမ္.။
ဗမာရုိ.မွာ စိတ္သေဘာထားျမင္.ျမတ္ပါေရ နားလည္မွုဟိန္.ပါေရလို. ေျပာေရ ေအာင္ဆန္းက ရခုိင္နာင္. ျမီပြီး တြိ.ေက ရခုိင္ကို အရင္သတ္လုိ. ဗမာလူမ်ိဳးတိကို မွာၾကားခကတ္ေစာ္တိကို မိန္.လားခကတ္ပါဗ်ာယ္လား။အဂုတစ္ဖန္ ေအာင္ဆန္းသမီး စုၾကည္က ၂၁ရာစု ပင္လုံညီလာခံလုိ. နာေမလွတပ္ပနာ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ ကြ်န္ဇတ္သြင္းဖုိ. လုပ္နိန္ေစာ္ကို အားပီးအားေျမာက္လုပ္ပနာ ပိုစတာတိ ကပ္နိန္ျခင္းေရ ကိုယ္ထမင္း ကုိယ္စားပနာ ပထြီးႏြားကို လားေက်ာင္းနိန္ေစာ္နန္. သ႑ာတူနိန္ပါေရ။ယင္းပိုင္လုပ္ျခင္းေၾကာင္. ရလာေရ ရလဒ္ကလည္း အက်ိဳးဟိန္.ဖုိ. မထင္ပါ။ေထာင္က် အဖမ္းစီး ခံရခါ ရခုိင္လူမ်ိဳး ႏွိပ္စက္ခံရ အဖမ္းခံရ။ ေကာင္းစားခါ ဗမာလူမ်ိဳး ဗမာတိကရာ ေကာင္းစားလားဖုိ. အရီးပါ။လုပ္ေမ.လုပ္ ရခုိင္အရီးကိုရာ လုပ္သင္.ပါေရ။ယင္းပုိစတာနိန္ရာမွာ ဗမာနယ္ခ်ဲတိ ရခုိင္ျပည္က ထြက္လားကတ္လုိ. ရီးပနာ ရခုိင္တစ္ႏုိင္ငံလုးံ ကပ္ထားလုိက္ေက ပိုလုိ. ထိေရာက္ပါဖုိ. ပိုလုိ. အက်ိဳးဟိန္.လီပါဖုိ.။မ်ိဳးဆက္သစ္ ရခုိင္ျပည္သူတစ္ရပ္လုးံလည္း မ်က္စိပြင္. နားပြင္. ျဖစ္လားပါဖုိ. ျမင္ပါေရ။
ရခုိင္ဆရာေတာ္ အသွ်င္ဦးဥတၱမတုန္းကလည္း အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ကုိ ျမန္မာျပည္က ထြက္လားဖိလုိ. ႏွင္ထုတ္ဖုိ.အစား ရခုိင္ျပည္က ထြက္လားဖိလုိ. ႏွင္ထုတ္ေစာ္က ပုိ.လုိ. ပီျပင္ သဘာ၀ က်လားပါဖုိ.။ႏုိင္ငံရပ္ျခားက ရခုိင္တိကုိ ၾကည္.ပါ။ဇာႏုိင္ငံကလဲလုိ. မိန္းေက ရခုိင္ျပည္က ရခုိင္သားဆုိေက မသိကတ္ပါ။ျမန္မာႏုိင္ငံက ျမန္မာႏုိင္ငံသားေျပာမွ သိကတ္ပါေရ။ရခုိင္လူမ်ိဳးစစစ္ကနိန္ပနာ ျမန္မာ(ဗမာ ) လူမ်ိဳးလုိ. ေျပာနိန္ရျခင္းေရ ရွီးေခတ္က ရခုိင္တစ္ခ်ိဳ. ရခုိင္အရီးကို ထိထိေရာက္ေရာက္ မလုပ္ခကတ္လုိ. ဗမာေနာက္လုိက္ လုပ္ခကတ္လုိ. တထပ္စာကို တစ္သက္စာ ျမင္ခကတ္လုိ.လူမ်ိဳးနာေမေပ်ာက္ ႏုိင္ငံနာေမေပ်ာက္ရျခင္းျဖစ္ပါေရ။ ေနာက္ထပ္တစ္ၾကိမ္ ဗမာေထာင္ေခ်ာက္ထဲမွာ ကြ်န္ဇတ္သြင္းခံရဖုိ.ကိစၥ မလုပ္ကတ္ပါေက.။ေနာက္လုိက္မလုပ္ကတ္ပါေက.လုိ. မိတၱာရပ္ခံအပ္ပါေရ။(ရြီေျမာက္ဦး-ခုိင္ေက်ာ္ဆန္း)
ဂ်ပန္ေခတ္မွာလည္း ယင္းအတုိင္းပါဗ်ာယ္။ေခတ္အဆက္ဆက္ ရခုိင္သမုိင္းကို ၾကည္.လုိက္ပါ။ရခုိင္လူမ်ိဳးတိကုိ ဇာဗမာက ေကာင္းေအာင္ လုပ္ပီးခဖူးပါေလး။ဗမာလူမ်ိဳးတိ ရခိုိင္ႏုိင္ငံေတာ္ကို သိမ္းပုိက္အုပ္ခ်ဳပ္ခေရ အခါမွာလည္း ရခုိင္လူမ်ိဳး အသက္ေပါင္းမ်ားေစာ္ကို သတ္ျဖတ္ပနာ က်ီးစာ ဌက္စာေကြ်းခေစာ္တိကိုလည္း သမုိင္းစာမ်က္ႏွာမ်ားအရ သိခြင္.ရခပါေရ။
ဗမာအုပ္ခ်ဳပ္ျပီးလုိ. ရခုိင္ျပည္ကို အဂၤလိပ္သိမ္းပိုက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေတ အခါမွာလည္း ရခုိင္လူမ်ိဳးတိ ကုိယ္ျပည္ကုိယ္ျမီကို လုိခ်င္ကတ္လို. ေတာ္လွန္ခကတ္ပါေရ။ေဒပုိင္ေတာ္လွန္ခေရ အခ်ိန္မွာလည္း မဟာရန္သူျဖစ္ေတ ဗမာကို မိတ္ဖဲြ.လုိ. ကိုယ္ျပည္ကို လုိခ်င္ပုိင္ဆုိင္ခ်င္ေရ စိတ္တစ္ခုေသွ်နန္. အဂၤလိပ္ကို ေတာ္လွန္ခကတ္ပါေရ။ေဒပိုင္ ေတာ္လွန္ရီးေခတ္ကာလ အတြင္းမွာလည္း ရခုိင္လူမ်ဳိးတိ ဖဲြစည္းထားေရ အဖဲြအစည္းတိ ရခုိင္ကုိ ကုိယ္စားျပဳပနာ လွုပ္ရွားနိန္ကတ္ေတ ရခုိင္ေတာ္လွန္ရီးသမားတိ ရခုိင္ပညာတတ္တိ ဗမာနန္.ပူးေပါင္းခလုိ. ဗမာလက္ေအာက္ကုိ ေရာက္လားခပါေရ။ရခုိင္ကုိယ္စားျပဳ အဖဲြအစည္းတိ ဗမာလက္ေအာက္ကုိ ေရာက္လားေစာ္ ဗမာစာသည္ ဒုိ.စာ ဗမာစကားသည္ ဒုိ.စကား ျဖစ္လားေစာ္တိ ယင္းေခတ္က ဒဂါၤးတိကုိ ၾကည့္ပါ။
ဗမာ.ႏုိင္ငံေတာ္ဘဏ္စာတန္းနန္. ထုတ္ထားေရ ဒဂါၤးတိ။ဗမာလူမ်ိဳးတစ္ခုတည္းကုိရာ ကိုယ္စားျပဳေရ ေဆာင္ပုဒ္တိ မကန္ပါ။ေမာင္ေအာင္ဆန္း အရုပ္နန္. ထုတ္ထားေရ ဒဂါၤးတိကရာ လြမ္းမုိးထားပါေရ။ရခုုိင္ေခါင္းေဆာင္ ဇာႏွစ္ေယာက္မ်က္ႏွာနန္. ပါဖူးပါေရေလး။ျမန္မာျပည္မွာ ပထမဆုးံ ႏုိင္ငံရီး အသိစိတ္ကို မ်ိဳးစိ ခ်ပီးထားခေရရခုိင္ဆရာေတာ္အရုပ္နန္. ဒဂါၤးတစ္ျပားျမင္ဖူးကတ္ပါလား။ယင္းခ်င္.ကို ထားလုိက္ပါအုးံသိမ္.။
ဗမာရုိ.မွာ စိတ္သေဘာထားျမင္.ျမတ္ပါေရ နားလည္မွုဟိန္.ပါေရလို. ေျပာေရ ေအာင္ဆန္းက ရခုိင္နာင္. ျမီပြီး တြိ.ေက ရခုိင္ကို အရင္သတ္လုိ. ဗမာလူမ်ိဳးတိကို မွာၾကားခကတ္ေစာ္တိကို မိန္.လားခကတ္ပါဗ်ာယ္လား။အဂုတစ္ဖန္ ေအာင္ဆန္းသမီး စုၾကည္က ၂၁ရာစု ပင္လုံညီလာခံလုိ. နာေမလွတပ္ပနာ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ ကြ်န္ဇတ္သြင္းဖုိ. လုပ္နိန္ေစာ္ကို အားပီးအားေျမာက္လုပ္ပနာ ပိုစတာတိ ကပ္နိန္ျခင္းေရ ကိုယ္ထမင္း ကုိယ္စားပနာ ပထြီးႏြားကို လားေက်ာင္းနိန္ေစာ္နန္. သ႑ာတူနိန္ပါေရ။ယင္းပိုင္လုပ္ျခင္းေၾကာင္. ရလာေရ ရလဒ္ကလည္း အက်ိဳးဟိန္.ဖုိ. မထင္ပါ။ေထာင္က် အဖမ္းစီး ခံရခါ ရခုိင္လူမ်ိဳး ႏွိပ္စက္ခံရ အဖမ္းခံရ။ ေကာင္းစားခါ ဗမာလူမ်ိဳး ဗမာတိကရာ ေကာင္းစားလားဖုိ. အရီးပါ။လုပ္ေမ.လုပ္ ရခုိင္အရီးကိုရာ လုပ္သင္.ပါေရ။ယင္းပုိစတာနိန္ရာမွာ ဗမာနယ္ခ်ဲတိ ရခုိင္ျပည္က ထြက္လားကတ္လုိ. ရီးပနာ ရခုိင္တစ္ႏုိင္ငံလုးံ ကပ္ထားလုိက္ေက ပိုလုိ. ထိေရာက္ပါဖုိ. ပိုလုိ. အက်ိဳးဟိန္.လီပါဖုိ.။မ်ိဳးဆက္သစ္ ရခုိင္ျပည္သူတစ္ရပ္လုးံလည္း မ်က္စိပြင္. နားပြင္. ျဖစ္လားပါဖုိ. ျမင္ပါေရ။
ရခုိင္ဆရာေတာ္ အသွ်င္ဦးဥတၱမတုန္းကလည္း အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ကုိ ျမန္မာျပည္က ထြက္လားဖိလုိ. ႏွင္ထုတ္ဖုိ.အစား ရခုိင္ျပည္က ထြက္လားဖိလုိ. ႏွင္ထုတ္ေစာ္က ပုိ.လုိ. ပီျပင္ သဘာ၀ က်လားပါဖုိ.။ႏုိင္ငံရပ္ျခားက ရခုိင္တိကုိ ၾကည္.ပါ။ဇာႏုိင္ငံကလဲလုိ. မိန္းေက ရခုိင္ျပည္က ရခုိင္သားဆုိေက မသိကတ္ပါ။ျမန္မာႏုိင္ငံက ျမန္မာႏုိင္ငံသားေျပာမွ သိကတ္ပါေရ။ရခုိင္လူမ်ိဳးစစစ္ကနိန္ပနာ ျမန္မာ(ဗမာ ) လူမ်ိဳးလုိ. ေျပာနိန္ရျခင္းေရ ရွီးေခတ္က ရခုိင္တစ္ခ်ိဳ. ရခုိင္အရီးကို ထိထိေရာက္ေရာက္ မလုပ္ခကတ္လုိ. ဗမာေနာက္လုိက္ လုပ္ခကတ္လုိ. တထပ္စာကို တစ္သက္စာ ျမင္ခကတ္လုိ.လူမ်ိဳးနာေမေပ်ာက္ ႏုိင္ငံနာေမေပ်ာက္ရျခင္းျဖစ္ပါေရ။ ေနာက္ထပ္တစ္ၾကိမ္ ဗမာေထာင္ေခ်ာက္ထဲမွာ ကြ်န္ဇတ္သြင္းခံရဖုိ.ကိစၥ မလုပ္ကတ္ပါေက.။ေနာက္လုိက္မလုပ္ကတ္ပါေက.လုိ. မိတၱာရပ္ခံအပ္ပါေရ။(ရြီေျမာက္ဦး-ခုိင္ေက်ာ္ဆန္း)
