လြန္ခေရ ၃ႏွစ္ေလာက္က ျဖစ္ပါေရ။စစ္ေတြျမိဳ.က လာၻရည္ဆုိင္တစ္ဆုိင္မွာ လာၻရည္ေသာက္နိန္ေရ လူတိက အေတာ္အသင္.ဟိပါေရ။ေသာက္နိန္ေရလူတိ ရခုိင္ျပည္သား/ရခုိင္လူမ်ိဳးတိပါ။ခက္စြာက ယင္းဆုိင္မွာ လုပ္နိန္ေရ အေကာင္ေခ်တစ္ေယာက္က ဗမာေခ်ပါ။ေသာက္နိန္ေရလူတိနန္. ေသာက္ဖုိ.လာေရလူတိကုိ ဗမာစကားနန္. မိန္းပါေရ အကုိ ဘာေျပာမလဲ ဘာမွာမလဲ ယင္းပုိင္ေျပာပါေရ။ဆုိင္ရွင္က ရခုိင္သား ဆုိင္ရွင္က ယင္းေကာင္ေခ်ကုိ လွမ္းပနာ ဟိုမွာတစ္ေယာက္ လာေနတယ္ ဘာေသာက္မလဲ ေမးၾကည့္လုိက္ ဟုိဘက္၀ုိင္းက ေခၚေနတယ္ စသျဖင့္ဗမာစကားနန္. လွမ္းေျပာနိန္ပါေရ။ေဒစာကုိ ဖတ္ေရလူတိ စုိင္းစားၾကည္.ကတ္ပါ။ရခုိင္ျပည္နယ္ စစ္ေတြမွာက အမ်ားအားျဖင္. ရခုိင္လူမ်ိဳး အမ်ားစု နိန္ထုိင္ပနာ ရခုိင္စကားကုိရာ ေျပာကတ္ပါေရ။ဗမာစကား(ေအာက္ခ်ီးစကား)ကို ေျပာေလ့ေျပာထ မဟိပါ။ကုိယ္ဘက္မွာ လုပ္နိန္ေရ အလုပ္သမား အေကာင္ေခ်တစ္ေကာင္ကို အေလးထားပနာ ဗမာစကားကုိ လုိက္ေျပာနိန္ရေက စားသုးံသူတိကသင္. ဗမာစကားတိနန္. ေျပာနိန္ေျဖနိန္ရေက ရခုိင္စကားစြာ ရခုိင္သားတိအတြက္ စံဘုံစကားတစ္ခု မျဖစ္စီပဲ ေပ်ာက္ကြယ္လားလီပါဖုိ.ဗ်ာယ္။၁၀ႏွစ္ေက်ာ္ေခ် အေကာင္ေခ်တစ္ေယာက္ကုိ အလုပ္သမားေခ်တစ္ေယာက္ကုိ အလီးထားပနာ ဗမာစကားကုိ လုိက္ေျပာနိန္ရေက အကြ်န္မ်ိဳးရုိ.ရခုိင္စကားစြာ အဆင္.မဟိေရ ဘာသာစကားတစ္ခုထဲကို အလုိလုိ ဆဲြသြင္းျပီးသား ျဖစ္နိန္ပါေရ။
ဥပမာ ယင္းစားပဲြထုိးေကာင္ေခ်က ရခုိင္ဆုိင္မွာ လုပ္ခ်င္ေက လုပ္ဖုိ.ဆုိေက ရခိုင္စကားကုိ တတ္ေအာင္ နားလည္ေအာင္ ေလ.လာခုိင္းရပါဖုိ. မဟုတ္ပါလား။ဆုိင္ရွင္ကသင္. ရခုိင္စကားကုိ နားလည္မွ ေျပာတတ္မွ အလုပ္ခန္.ရပါဖုိ. မဟုတ္ပါလား။ေယခါမွ ဇာလူမ်ိဳးမဆုိ ငါရုိ.လူမ်ိဳးတိ ရခုိင္ျပည္မွာ အလုပ္လုပ္ခ်င္ေက ရခုိင္စကားတတ္မွ အလုပ္ရဖုိ. ရခုိင္စကားကုိ ေလ.လာရဖုိ.လုိ. မွတ္လီပါဖုိ. မဟုတ္ပါလား ရခုိင္စကားက ဘုံစကားတစ္ခု သတ္မွတ္ခံရဖုိ. မဟုတ္ပါလား ယင္းဗမာေခ်စိတ္ထဲမွာေတာ. ရခုိင္စကားမတတ္ေလ့ ကိစၥမဟိ ဗမာစကားတတ္ေက ျပီးဗ်ာယ္ ယင္းသူရုိ. ဗမာစကားေျပာကတ္လိမ္.ေမလုိ. အတြိးေရာက္လားဖုိ.စြာ ဧကန္မုခ်ပါ။
ဗမာျပည္မွာ လားအလုပ္လုပ္ၾကည္.လုိက္ပါ ရခုိင္စကားေျပာတတ္ရုံနန္. အလုပ္လက္မခံပါ ဗမာစကားကို ပီပီသသ ေျပာတတ္မွ အလုပ္ခန္.ကတ္ပါေရ။တစ္ခ်ိဳ.ဆုိ ျမန္မာစစ္စစ္ ျဖစ္ရမယ္ ဆုိပနာ ဆုိင္းဘုတ္ေထာင္ပနာ ရီးထားကတ္ပါေရ ဗမာက လဲြပနာ အျခားလူမ်ိဳးကုိ အလုပ္မခန္.ဆုိစြာ ေဒေၾကာ္ျငာစာက ေဖာ္ျပထားပါဗ်ာယ္။ဇာေလာက္ထိ မ်ိဳးကုိ ခ်စ္ပါလဲ ၾကည္.ပါ ရခုိင္သားတိ ရခုိင္ဆုိင္ရွင္ ကုမဏီ ပိုင္ရွင္တိသင္. ခ်င္.ခ်ိန္ကတ္ဖုိ. လုိနိန္ပါေရ ရခုိင္သားအစစ္ ျဖစ္ရေမ ရခုိ္င္သားကိုသာ ဦးစားပီးခန္.ေမ ဆုိပနာ ဆုိင္းဘုတ္ေထာင္သင္.ပါေရ ေယမွ ရခုိင္လူမ်ိဳးတိ ရခုိင္လူမ်ိဳးျဖစ္ရစြာကို ဂုဏ္ယူပနာ ၀င္ၾကြားႏုိင္ပါဖုိ. မဟုတ္ပါလား။
ဇာႏုိင္ငံမွာမဆုိ ဆုိင္ရွင္က ယင္းႏုိင္ငံ၏စကား ယင္းသူရုိ.လူမ်ိဳးသုးံစကားကုိ မတတ္ေက နားမလည္ေက အလုပ္မခန္.ခ်င္ပါ ဦးစားပီး မခံရပါ။ယင္းႏုိင္ငံမွာ အလုပ္လုပ္ခ်င္ေက ယင္းႏုိင္ငံ၏ စကားကုိ မလဲြမေသြ ေလ.လာရပါေရ။နားမလည္ေက ေျပာဆုိ က်ိန္းေမာင္း ဆဲဆုိပါေရ။ ယင္းမွာက ဆုိင္ရွင္တိကသင္. ျမန္မာအလုပ္သမားအေျမာက္အျမား ခန္.ထားေကသင္. ျမန္မာစကားကုိ လုိက္သင္ပနာ မခုိင္းပါ ယင္းႏုိင္ငံ၏လူမ်ိဳးစကား(သုိ.မဟုတ္)အဂၤလိပ္စကားနန္.ရာ ခုိင္းပါေရ နားမလည္ေက ဆဲဆုိပါေရ။ယင္းခါမွ ယင္းႏုိင္ငံက စကားတိကုိ အေလးထားပနာ ေလ့လာကတ္ပါေရ ။
တန္ဖုိးဟိေရ ဘာသာစကားတစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္လာျခင္း ခံရပါေရ။ယင္းပုိင္ ယင္းလူမ်ဳိး ယင္းႏုိင္ငံတိပုိင္ အကြ်န္မ်ိဳးရုိ.ကသင့္ အကြ်န္မ်ိဳးရုိ. ရခုိင္စကားကုိ ဘုံစကားတစ္ခုအျဖစ္ စံထားပနာ ေျပာဆုိသင္.ပါေရ။ေယပုိင္မဟုတ္ေက ေပါ.ပ်က္ပ်က္ ရခုိင္စကားတစ္ခုပုိင္ မေျပာေကသင္. ရေရ /မဟိေကသင္. ရေရပိုုင္ ျဖစ္လားပါလားေမ။ရခုိင္သားက ရခုိင္စကားမေျပာေက မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ ေပ်ာက္ေတပုိင္ လူမ်ိဳးလည္းေပ်ာက္လားပါလိမ္.ေမ။ ။ (သတိ)။ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္အမွန္ဟိေရ ရခုိင္လူမ်ိဳးတိ ျဖစ္ပါစီလုိ. ရည္စူုးပနာ မ်ိဳးကို ခ်စ္ေတဆုိေက မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဆုိစြာ ဇာလဲလုိ. အေဂါင္.ေလ.လာပနာ အေကာင္းဘက္ကုိ ျပဳျပင္ႏုိင္ဖုိ. အၾကံျပဳတင္ျပရင္း လက္ေညာင္းခံပနာ မအားေရ ၾကားထဲက ေအစာကို ရုိက္လုိက္ရျခင္းျဖစ္ပါေရ။ရခုိင္းလူမ်ိဳးတိ အားလုးံ နားလည္ႏုိင္ကတ္ပါစီ။အဖရခုိင္ျပည္ၾကီး ဗမာလက္ေအာက္က လြတ္ေျမာက္ပနာ ဖြံျဖိဳးတုိးတက္ေရ ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ အရင္ တည္ေထာင္ႏုိင္ပါစီလုိ. ဆုမြန္ေကာင္းေတာင္းယင္း...................(ရြီေျမာက္ဥဴး--ခုိင္ေက်ာ္ဆန္း)
ဥပမာ ယင္းစားပဲြထုိးေကာင္ေခ်က ရခုိင္ဆုိင္မွာ လုပ္ခ်င္ေက လုပ္ဖုိ.ဆုိေက ရခိုင္စကားကုိ တတ္ေအာင္ နားလည္ေအာင္ ေလ.လာခုိင္းရပါဖုိ. မဟုတ္ပါလား။ဆုိင္ရွင္ကသင္. ရခုိင္စကားကုိ နားလည္မွ ေျပာတတ္မွ အလုပ္ခန္.ရပါဖုိ. မဟုတ္ပါလား။ေယခါမွ ဇာလူမ်ိဳးမဆုိ ငါရုိ.လူမ်ိဳးတိ ရခုိင္ျပည္မွာ အလုပ္လုပ္ခ်င္ေက ရခုိင္စကားတတ္မွ အလုပ္ရဖုိ. ရခုိင္စကားကုိ ေလ.လာရဖုိ.လုိ. မွတ္လီပါဖုိ. မဟုတ္ပါလား ရခုိင္စကားက ဘုံစကားတစ္ခု သတ္မွတ္ခံရဖုိ. မဟုတ္ပါလား ယင္းဗမာေခ်စိတ္ထဲမွာေတာ. ရခုိင္စကားမတတ္ေလ့ ကိစၥမဟိ ဗမာစကားတတ္ေက ျပီးဗ်ာယ္ ယင္းသူရုိ. ဗမာစကားေျပာကတ္လိမ္.ေမလုိ. အတြိးေရာက္လားဖုိ.စြာ ဧကန္မုခ်ပါ။
ဗမာျပည္မွာ လားအလုပ္လုပ္ၾကည္.လုိက္ပါ ရခုိင္စကားေျပာတတ္ရုံနန္. အလုပ္လက္မခံပါ ဗမာစကားကို ပီပီသသ ေျပာတတ္မွ အလုပ္ခန္.ကတ္ပါေရ။တစ္ခ်ိဳ.ဆုိ ျမန္မာစစ္စစ္ ျဖစ္ရမယ္ ဆုိပနာ ဆုိင္းဘုတ္ေထာင္ပနာ ရီးထားကတ္ပါေရ ဗမာက လဲြပနာ အျခားလူမ်ိဳးကုိ အလုပ္မခန္.ဆုိစြာ ေဒေၾကာ္ျငာစာက ေဖာ္ျပထားပါဗ်ာယ္။ဇာေလာက္ထိ မ်ိဳးကုိ ခ်စ္ပါလဲ ၾကည္.ပါ ရခုိင္သားတိ ရခုိင္ဆုိင္ရွင္ ကုမဏီ ပိုင္ရွင္တိသင္. ခ်င္.ခ်ိန္ကတ္ဖုိ. လုိနိန္ပါေရ ရခုိင္သားအစစ္ ျဖစ္ရေမ ရခုိ္င္သားကိုသာ ဦးစားပီးခန္.ေမ ဆုိပနာ ဆုိင္းဘုတ္ေထာင္သင္.ပါေရ ေယမွ ရခုိင္လူမ်ိဳးတိ ရခုိင္လူမ်ိဳးျဖစ္ရစြာကို ဂုဏ္ယူပနာ ၀င္ၾကြားႏုိင္ပါဖုိ. မဟုတ္ပါလား။
ဇာႏုိင္ငံမွာမဆုိ ဆုိင္ရွင္က ယင္းႏုိင္ငံ၏စကား ယင္းသူရုိ.လူမ်ိဳးသုးံစကားကုိ မတတ္ေက နားမလည္ေက အလုပ္မခန္.ခ်င္ပါ ဦးစားပီး မခံရပါ။ယင္းႏုိင္ငံမွာ အလုပ္လုပ္ခ်င္ေက ယင္းႏုိင္ငံ၏ စကားကုိ မလဲြမေသြ ေလ.လာရပါေရ။နားမလည္ေက ေျပာဆုိ က်ိန္းေမာင္း ဆဲဆုိပါေရ။ ယင္းမွာက ဆုိင္ရွင္တိကသင္. ျမန္မာအလုပ္သမားအေျမာက္အျမား ခန္.ထားေကသင္. ျမန္မာစကားကုိ လုိက္သင္ပနာ မခုိင္းပါ ယင္းႏုိင္ငံ၏လူမ်ိဳးစကား(သုိ.မဟုတ္)အဂၤလိပ္စကားနန္.ရာ ခုိင္းပါေရ နားမလည္ေက ဆဲဆုိပါေရ။ယင္းခါမွ ယင္းႏုိင္ငံက စကားတိကုိ အေလးထားပနာ ေလ့လာကတ္ပါေရ ။
တန္ဖုိးဟိေရ ဘာသာစကားတစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္လာျခင္း ခံရပါေရ။ယင္းပုိင္ ယင္းလူမ်ဳိး ယင္းႏုိင္ငံတိပုိင္ အကြ်န္မ်ိဳးရုိ.ကသင့္ အကြ်န္မ်ိဳးရုိ. ရခုိင္စကားကုိ ဘုံစကားတစ္ခုအျဖစ္ စံထားပနာ ေျပာဆုိသင္.ပါေရ။ေယပုိင္မဟုတ္ေက ေပါ.ပ်က္ပ်က္ ရခုိင္စကားတစ္ခုပုိင္ မေျပာေကသင္. ရေရ /မဟိေကသင္. ရေရပိုုင္ ျဖစ္လားပါလားေမ။ရခုိင္သားက ရခုိင္စကားမေျပာေက မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ ေပ်ာက္ေတပုိင္ လူမ်ိဳးလည္းေပ်ာက္လားပါလိမ္.ေမ။ ။ (သတိ)။ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္အမွန္ဟိေရ ရခုိင္လူမ်ိဳးတိ ျဖစ္ပါစီလုိ. ရည္စူုးပနာ မ်ိဳးကို ခ်စ္ေတဆုိေက မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဆုိစြာ ဇာလဲလုိ. အေဂါင္.ေလ.လာပနာ အေကာင္းဘက္ကုိ ျပဳျပင္ႏုိင္ဖုိ. အၾကံျပဳတင္ျပရင္း လက္ေညာင္းခံပနာ မအားေရ ၾကားထဲက ေအစာကို ရုိက္လုိက္ရျခင္းျဖစ္ပါေရ။ရခုိင္းလူမ်ိဳးတိ အားလုးံ နားလည္ႏုိင္ကတ္ပါစီ။အဖရခုိင္ျပည္ၾကီး ဗမာလက္ေအာက္က လြတ္ေျမာက္ပနာ ဖြံျဖိဳးတုိးတက္ေရ ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ အရင္ တည္ေထာင္ႏုိင္ပါစီလုိ. ဆုမြန္ေကာင္းေတာင္းယင္း...................(ရြီေျမာက္ဥဴး--ခုိင္ေက်ာ္ဆန္း)
